WAŻNIEJSZE DEFINICJE, POJĘCIA SPISOWE I ZASADY SPISYWANIA
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą wraz z prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwo indywidualnejest to gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób.
Za właściciela zwierząt gospodarskich uważa się osobę nie posiadającą użytków rolnych lub posiadającą użytki o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha, która ma co najmniej: 1 sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec bądź kóz lub (i) 1 konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierząt futerkowych (w tym królików) lub (i) 1 pień pszczeli.
Za użytkownika gospodarstwa indywidualnego uważa się osobę fizyczną lub grupę osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami, dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.
Za gospodarstwo domowe użytkownika gospodarstwa rolnego (właściciela zwierząt gospodarskich) uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich jest osoba prowadząca gospodarstwo indywidualne (właściciel zwierząt gospodarskich).
Użytkowanie gruntów
Do ogólnej powierzchni gruntów gospodarstwa zaliczono wszystkie grunty wchodzące w skład gospodarstwa, a więc: wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, łąki i pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolniczo (lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, grunty pod wodami, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp.) oraz nieużytki, niezależnie od tytułu władania (własne, dzierżawione na zasadzie umowy i bezumownie, użytkowane z innego tytułu).
Do gruntów ornych zalicza się grunty w uprawie, tj. pod zasiewami wraz z ogrodami przydomowymi oraz odłogi i ugory.
Za grunty orne w uprawie uważa się grunty zasiane lub zasadzone ziemiopłodami rolnymi lub ogrodniczymi, plantacje wikliny i chmielu, powierzchnie szklarni, inspektów, namiotów foliowych oraz powierzchnię mniejszą od 10 arów zasadzoną drzewami i krzewami owocowymi.
Do odłogów zalicza się powierzchnie gruntów ornych nie dające plonów, które co najmniej przez dwa lata nie były uprawiane, natomiast do ugorów - powierzchnie, które w danym roku były przejściowo nie obsiane (nieużytkowane rolniczo).
Do sadów zalicza się grunty o powierzchni nie mniejszej niż 10 arów, zasadzone drzewami i krzewami owocowymi.
Do łąk i pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte trwale trawami. Kategoria ta nie obejmuje gruntów ornych obsianych trawami w ramach płodozmianu. Łąki trwałe są to grunty pokryte trwale trawami, z zasady koszone. Pastwiska trwałe stanowią grunty pokryte trwale trawami, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane.
Do lasów i gruntów leśnych zalicza się powierzchnię zalesioną oraz powierzchnię przejściowo pozbawioną drzewostanu. Powierzchnię zalesioną stanowią grunty pokryte uprawami leśnymi, młodnikami i drzewostanami starszymi oraz plantacjami topoli i innymi gatunkami drzew szybko rosnących, prowadzonymi na gruntach leśnych. Za powierzchnię przejściowo pozbawioną drzewostanu uważa się zręby, halizny, płazowizny i plantacje choinkowe prowadzone na gruntach leśnych oraz wylesienia powstałe na skutek oddziaływania emisji przemysłowych i górnictwa (zalewiska, zapadliska).
Do powierzchni pozostałych gruntów wchodzących w skład gospodarstwa wlicza się grunty będące pod zabudowaniami, podwórzami, placami i ogrodami ozdobnymi, pod drogami i liniami podziału powierzchniowego w lasach, powierzchnię wód śródlądowych, rowów melioracyjnych, plantacji leśnych prowadzonych na gruntach nieleśnych, powierzchnię porośniętą wikliną w stanie naturalnym, powierzchnię innych gruntów użytkowych (torfowiska, żwirownie) oraz nieużytków.
Do powierzchni stawów rybnych i jezior (zarybionych i niezarybionych) zaliczono te, na których prowadzona jest gospodarka rybacka, obejmująca produkcję i połowy ryb konsumpcyjnych, jak również produkcję materiału zarybieniowego.
Powierzchnia zasiewów
Dane o powierzchni zasiewów ujmowane w spisie dotyczą powierzchni upraw poszczególnych ziemiopłodów uprawianych w plonie głównym. W powierzchni zasiewów uwzględnia się również powierzchnię zasiewów w sadach.
Do grupy „zbóż podstawowych” zalicza się powierzchnię upraw poszczególnych zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, pszenżyta) z podziałem na odmiany jare i ozime przeznaczone do zbioru ziarna.
Do grupy „przemysłowych” zaliczono powierzchnię buraków cukrowych, rzepaku i rzepiku, lnu i konopi oraz tytoniu. Nie uwzględniono tu: maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych, które w niniejszej publikacji zaliczono do grupy „pozostałe uprawy”.
Do grupy „pastewnych” zaliczono uprawy okopowych pastewnych, strączkowych pastewnych, kukurydzy na zielonkę, mieszanek zbożowo - strączkowych na ziarno, motylkowych drobnonasiennych, innych pastewnych i traw.
Grupa „pozostałe” obejmuje dane o powierzchni warzyw, truskawek, wysadków roślin okopowych, łubinu gorzkiego, roślin ozdobnych oraz pozostałych przemysłowych, tj. maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych, a także szklarni i tuneli foliowych oraz ogrodów przydomowych.
Zwierzęta gospodarskie
Spisowi podległy zwierzęta gospodarskie (bydło, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króliki-samice, zwierzęta futerkowe – samice oraz pnie pszczele) znajdujące się w gospodarstwie. W przypadku pni pszczelich – również pnie znajdujące się na pożytkach poza gospodarstwem, stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodarstwa domowego, a w przypadku pozostałych zwierząt również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp., niezależnie od tego, czy przyjęto je z gospodarstw indywidualnych czy od gospodarstw państwowych, spółdzielczych i innych.
Za krowy dojne (mleczne) uważa się krowy, które ze względu na rasę, odmianę lub szczególne właściwości utrzymywane są w gospodarstwie wyłącznie lub głównie do produkcji mleka przeznaczonego do konsumpcji lub przetworzenia na produkty mleczne. Zalicza się tu również krowy mleczne wybrakowane już z chowu, które pozostają jeszcze w gospodarstwie na tzw. dopasie, po którym skierowane zostaną do uboju.
Za krowy „mamki” uważa się krowy, które ze względu na rasę lub odmianę (krowy ras mięsnych i urodzone z krzyżówek z rasami mięsnymi) oraz szczególne właściwości, utrzymywane są w gospodarstwie wyłącznie lub głównie do produkcji cieląt rzeźnych i których mleko wykorzystywane jest do odchowu cieląt lub przeznaczane na paszę dla innych zwierząt. Zalicza się tu również krowy „mamki” wybrakowane już z chowu, które pozostają jeszcze w gospodarstwie na tzw. dopasie, po czym skierowane zostaną do uboju.
Ważniejsze grupowania i zakres publikowanych danych
W publikacji dane o gospodarstwach rolnych według siedziby użytkownika zaprezentowano (uwzględniając numerację ciągłą) w tabl. 1-13, 15-65 i 73, według siedziby gospodarstwa w tabl. 66-72, według granic administracyjnych w tabl. 14.
Dane ujęte zostały w dwóch podstawowych formach własności, tj. w sektorze prywatnym i publicznym.
W sektorze prywatnym podstawowymi formami własności są: własność prywatna krajowa (gospodarstwa indywidualne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne), własność zagraniczna oraz własność mieszana z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora prywatnego.
Do sektora publicznego zaliczono gospodarstwa stanowiące własność państwową (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnością samorządową (gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora publicznego.
W ramach sektora prywatnego w publikacji prezentuje się dane dla gospodarstw własności prywatnej krajowej, w tym dla:
-
gospodarstw indywidualnych,
-
spółdzielni produkcji rolniczej, które obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych i inne gospodarstwa spółdzielcze o przeważającej działalności rolniczej,
Gospodarstwa indywidualne obejmują:
-
gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha, prowadzone przez rolników na gruntach własnych i niewłasnych,
-
gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie użytkowane rolniczo przez osoby prywatne,
-
osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nie posiadające użytków rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha.
Gospodarstwa indywidualne spisywano w miejscu zamieszkania użytkownika i tam ujmowano całkowitą, ogólną powierzchnię, niezależnie od miejsca położenia gruntów.
W ramach sektora publicznego w publikacji prezentuje się dane dla gospodarstw własności państwowej.
Wszystkie informacje o liczebności pogłowia, odnoszące się do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej w ramach sektora prywatnego i publicznego, ujmują wyłącznie zwierzęta stanowiące własność tych podmiotów (tzn. bez zwierząt utrzymywanych na działkach pracowników gospodarstw państwowych i członków spółdzielni).
Segregacji gospodarstw rolnych na: posiadające zwierzęta gospodarskie ogółem i według liczby gatunków oraz nie posiadające zwierząt, dokonano na podstawie informacji o utrzymywaniu pogłowia przynajmniej jednego z czterech podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich, tj. bydła, trzody chlewnej, owiec i koni.
W celu uzyskania informacji o ogólnym obciążeniu gospodarstwa inwentarzem żywym stosuje się w zakresie czterech podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich – bydła, trzody chlewnej, owiec i koni - przeliczenie pogłowia zwierząt w sztukach fizycznych na sztuki duże (SD). Sztuka duża jest to wielkość umowna, określająca zwierzę o ciężarze 500 kg. Uśrednione współczynniki przeliczeniowe na 1 sztukę dużą wynoszą: dla bydła – 0,80, trzody chlewnej – 0,15, owiec – 0,08 i koni – 1,00.
Niezależnie od powyższych zbiorczych grupowań dane Powszechnego Spisu Rolnego w zależności od tematyki, opracowano według niżej wymienionych klasyfikacji (przedziały zostały domknięte lewostronnie):
-
grup obszarowych powierzchni użytków rolnych;
-
grup obszarowych powierzchni upraw;
-
skali natężenia chowu poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich.
Z uwagi na elektroniczną technikę zaokrągleń, w niektórych przypadkach sumy składników mogą różnić się od podanych wielkości „ogółem”. Liczby te są poprawne pod względem merytorycznym.
Tablice i wykresy (jeśli nie zaznaczono inaczej) zawierają dane według stanu w dniu 20 maja 2002 r.
Objaśnienie stosowanych skrótów:
(-) |
- zjawisko nie wystąpiło; |
(0) |
- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5; |
(0,0) |
- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05; |
(•) |
- zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych; |
x |
- wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe; |
# |
- oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej; |
„w tym” |
- oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy. |